İş Hijyeni Temel Eğitimi

iş sağlığı ve güvenliği İş Hijyeni Temel Eğitimi, 6 Ağustos 2013 tarihli ve 28730 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesinde “Özellikle iş yeri tabanı, duvarlar ve diğer yüzeyler düzenli olarak temizlenecek ve hijyen şartları sağlanacaktır.” denilmektedir. Aynı yönetmeliğin 12. maddesinin ana başlığı hijyen ve kişisel korunma olup. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitim başlıklı 13. maddesinde de hijyen kuralları konusunda çalışanlara eğitim verilmesi istenilmektedir. Sağlık Gözetimi ile ilgili 16. maddesinde ise; “İşveren işyerinde kişisel ve mesleki hijyen önlemlerinin derhal alınabilmesi mümkün olacak şekilde gerekli düzenleme yapılacaktır.” denilmektedir.

İş yerindeki lavaboları, duşları, tuvaletleri, soyunma odalarını en iyi şekilde kullanmak her bir çalışanın sorumluluğudur. Her insan kendi temizliğinden sorumludur. Çocuk yaşlarda anne, baba veya öğretmenler tarafından çoğu zaman bizzat yapılarak öğretilen temizlik uygulamalarının, çocukluktan sonra bireyin kendisi tarafından yapılması gerekmektedir. Örneğin; tuvaletten sonra ve yiyeceklere dokunmadan önce ellerin yıkanması bir alışkanlık olmalıdır. Her gün yapılan işler arasında banyo yapma bir başka temizlik uygulamasıdır. Çözücüler, tinerler, alkaliler veya makine yağları gibi maddeler asla cilt temizliği için kullanılmamalıdır.

Kimyasal maddelerle, sıcakta ve kirli işlerde çalışan işçiler için hijyen temel şarttır. İyi bir hijyen uygulaması için, aşağıdaki tavsiyelere uyulabilir: - Temiz, içilebilir suyu için,

- Sigara kullanmayın,
- Düzenli olarak spor yapın,
- Soyunma odasında, tuvaletlerde veya tehlikeli maddelerin kullanıldığı yerlerde asla bir şey yemeyin,
- Ellerinizi ve vücudunuzun kimyasal maddelere maruz kalan bölümlerini düzenli olarak yıkayın ve günlük duşlarınızı yapın,
- Dişlerinizi ve ağzınızı her gün temizleyin ve düzenli olarak diş hekiminize kontrol ettirin,
- İş elbiseniz ile iş dışında giydiğiniz elbiseleri karıştırmayın,
- İş elbiselerini, havluları vb., özellikle zehirli ve/veya zararlı maddelerle kirlenmişse, diğer çamaşırlarla karıştırtmadan temizlettirin.


Tuvaletler, lavabolar, duşlar vb. düzenli olarak temizlenmelidir. Bunların temiz bulundurulması elbette tüm çalışanların işbirliği, dikkat ve özenli kullanmasını gerektirir. Grip ve bağırsak şikâyetleri bir işçiden diğerine hızla yayılabilir. Grip olanlar, akut bağırsak şikâyetleri olanlar veya bulaşıcı bir rahatsızlığı olanlar derhal iş yeri hekimine durumu bildirmelidir.

Belirtilen bu kurallara uyulduğu takdirde yukarıda belirtilen yönetmeliklerde sözü edilen hijyen şartları sağlanmış olabilir. Ancak iş hijyeni ile kişisel hijyen arasında ciddi farklar bulunmaktadır ve bu iki kavram maalesef günlük hayatta birbirleriyle karıştırılabilmektedir.

Hijyen sözcüğü Sağlık Kuralları olarak tanımlanabilirken, iş hijyeni; işyeri ve çevresini sağlığa zararlı hâle getiren etkenlerin temizliğini amaçlar.

İş hijyeni; iş yerinde hastalığa neden olabilecek, sağlık ve iyilik hâlini bozabilecek, işçiler ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik yaratabilecek çevresel tehlikeleri ve stresleri önceden gören,değerlendiren ve kontrol altına alan bir teknik ve sosyal bilim ve sanattır. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesinde “İşveren tarafından, iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve yedeklerine iş hijyeninin temel ilkeleri konularında eğitim verilmesi sağlanır.” ifadesi yer almaktadır.

İş hijyeni uygulamaları dört temel adımı kapsar:

- İş yeri ve çevresi ile ilgili tehlikelerin belirlenmesi
- Değerlendirilmesi
- Kontrol altına alınması
- Eğitimdir

İş hijyenine konu olan ve çalışanların sağlığını tehdit eden tehlikeleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

- Kimyasal tehlikeler: Çalışma ortamına (havaya, gıdaya, kullanılan araç ve gereçlere veya insan vücudunun dış ortamla temas eden kısımlarına) karışabilen, çevrenin sağlıklı yaşama uygun kimyasal bileşimini az veya çok değiştiren etkenlerdir.
- Fiziksel tehlikeler: Çalışma ortamındaki sıcaklık ve basınç, elektromanyetik ve iyonlaştırıcı ışınlar, gürültü, titreşim, sıcaklık, nem vb. fiziksel etkenlerdir.
- Biyolojik tehlikeler: Böcekler, bakteriler, virüsler, mantarlar.
- Ergonomik tehlikeler: Doğru tasarlanmamış el aletleri ve çalışma alanları, vücut-iş ilişkisi, tekdüzelik, iş baskısı ve yorgunluk, iş güvencesinin olmamasıdır.