Buhar Kazanı Periyodik Kontrolü

Kazanlar, yakıtların yakılması (veya atık ısının kullanılması) yoluyla su veya yağın ısıtılması için kullanılan kazanlardır. Kullanım amacına göre kazan türleri şöyledir:

• Buhar Kazanları: Kazanda üretilen ısı buhar üretmek için kullanılır. Kullanılan buhar ısı taşımak için veya türbinleri hareket ettirmek vb. amaçlarla kullanılabilir. Genellikle sanayide kullanılır. Buhar Kazanları suyu enerjiyle yüklerler. Kazanın içindeki suyun bir bölümü buhara dönüşür, bir bölümü ise yüksek basınç altında su fazındadır. Ancak, 100 oC’nin üzerinde olan su, atmosfer basıncına çıkarsa hızla buharlaşarak genleşir ve büyük bir enerji açığa çıkar. Bu nedenle buhar kazanlarının emniyet sistemlerinin çalışır durumda olması çok önemlidir.
   
• Sıcak Su Kazanları (Kalorifer Kazanları): Kazanda ortaya çıkan ısı enerjisiyle ısıtılan su binaların ısıtılması, sıcak su ihtiyacının karşılanması vb. amaçlarla kullanılabilir. 1-2 dairenin ısıtması için kullanılan küçük kapasiteli sıcak su kazanları olabileceği gibi, büyük sitelerin ısıtma ve sıcak su ihtiyaçlarının karşılanmasında da kullanılabilirler. Hem konutlarda, hem de işyerlerinde sıklıkla kullanılır.
   
• Kızgın Su Kazanları: Suyun 110 OC’ye kadar ısıtılan suyun basınç altında tutularak buhar haline dönüşmesi engellenerek kullanılır. Çalışma ve güvenlik sistemleri sıcak su kazanlarına benzer, ancak basıncın devamlılığını sağlayacak ek güvenlik önlemleri bulunmaktadır.
   
• Kızgın Yağ Kazanları: Enerji taşıyıcı akışkan olarak, bu amaçla üretilmiş, yağların kullanıldığı kazanlardır. Çok yüksek sıcaklık gerektiren işlemlerde suyun kullanılması çok yüksek basınç gerektirir ve bu da ortaya çıkabilecek tehlikeleri artırır. Bu nedenle 200-300 OC’lik sıcaklıklar gerektiğinde kızgın yağ kazanları kullanılır. Böylece daha düşük basınçlar altında yüksek sıcaklık gerektiren işlemler gerçekleştirilebilir.

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre (RG Tarihi: 25.04.2013) Kazanlar’ın en geç 1 yıllık periyotlarla periyodik kontrolleri zorunludur. Periyodik kontrolleri gerçekleştirmeye Makine Mühendisleri, Makine Teknikerleri ve Makine Yüksek Teknikerleri yetkilidir.

Periyodik kontrollerde kazanın genel durumu, basınç otomatikleri, basınç göstergeleri, güvenlik sistemleri, emniyet ventilleri, patlama kapakları vb. kontrol edilir. Periyodik kontrol sırasında kazan gövdesinde, aynalarda, borularda ve kaynak yerlerinde sızıntı, deformasyon gibi kusurlar bulunup bulunmadığı kontrol edilir. Ayrıca kazanın güvenli çalışmasını etkileyen kazan dairesinin durumu, kazan yerleşimi, yakıt tankları ve yakıt bağlantıları gibi faktörler de incelenir. Bütün incelemelerin sonucuna göre kazanın güvenli çalışır durumda olup olmadığı ve varsa, giderilmesi gereken ne tür eksikler bulunduğu tespit edilerek raporlanır.

Kazana, genel olarak, işletme kapasitesinin 1,5 katı kadar basınç uygulanır. Ancak, kazan imalat standartlarında yer alan istisnalar göz önünde bulundurulmalıdır.

İş ekipmanının özelliği ve işletmeden kaynaklanan zorunlu şartlar gereğince hidrostatik test yapma imkânı olmayan durumlarda hidrostatik test yerine standartlara uygun tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir. Bu durumda, düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu durum, gerekçesiyle birlikte belirtilmelidir. Tahribatsız Muayene yapılması durumunda bu muayeneleri ilgili standartlara göre eğitim almış mühendisler, teknikerler veya yüksek teknikerler yapabilir.

Basınçlı Kapların Test ve kontrolleri; imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce  veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve  her halde periyodik olarak YILDA BİR yapılmalıdır.