Hava Tankı Periyodik Kontrolü
iş sağlığı ve güvenliği Hava Tankı Periyodik Kontrolü, genelde pnömatik yük kaldırma platformlarında, hava desteği sağlamak amacı ile kullanılmaktadır. Kompresörler, genel olarak, dışarıdan aldığı havayı daha yüksek basınçlarda kullanma olanağı sunmaktır. Kompresörlerin ve hava tanklarının periyodik muayeneleri konusu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu esas alınarak çıkarılan İş Ekipmanlarının Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek 3 Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde, Basınçlı Kap ve Tesisatlar başlıklı maddesinde açıklanmıştır.
Basınçlı kapların, bu arada hava tanklarının periyodik muayenelerinde genel esas olarak hidrostatik testlerin yapılması ilkesi benimsenmiştir. Bu testlerin her yıl en az bir kere yaptırılması gerekmektedir ve standartlarda aksi belirtilmemişse testler sırasında, işletme basıncının 1,5 katı fazlası uygulanır. Yine de hava tanklarının kullanıldığı işletmenin özellikleri ve koşulları ve iş ekipmanının özellikleri göz önüne alınarak, hidrostatik test yapma imkanı bulunamıyorsa, hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir. Muayene ve kontroller sonrasında düzenlenecek raporlarda bu durumun gösterilmesi gerekmektedir.
Hava tanklarının periyodik kontrolleri sırasında şu yasal düzenlemeler dikkate alınmak zorundadır:
2007 yılında çıkarılan Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
2012 yılında çıkarılan Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
2006 yılında çıkarılan Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği
Bu yasal düzenlemeler yanında ayrıca kontroller sırasında dikkate alınması gereken standartlar da şunlardır:
TS 1203 EN 286-1 Tanklar - Basit - Alev almayan - Basınçlı - Hava veya azot depolamak için tasarımlanmış - Bölüm 1: Genel amaçlar için basınçlı tanklar
TS EN 1012-1 Kompresörler ve vakum pompaları - Güvenlik kuralları - Bölüm 1: Hava kompresörleri
TS EN 13445-5 Basınçlı kaplar - Ateşle temas etmeyen - Bölüm 5: Muayene ve deney
Uygulamada yönetmelik yanlış yorumlanmakta ve sadece hava tankının periyodik kontrolü yapılmakta, kompresöre periyodik kontrol yapılmasına gerek olmadığı düşünülmektedir. Oysa bu yanlıştır. Kompresörlerin de kendi basınçlı bölümleri bulunmaktadır.
Hava tanklarının hidrostatik testi yapılırken, hava tankının içindeki hava boşaltılır ve emniyet ventili sökülür. Hava tankının basınçlı hava çıkışı kapatılır ve içinde hava kalmayacak şekilde su ile doldurulur. Daha sonra hava tankına bir test pompası bağlanır ve tank basıncı işletme basıncının 1,5 katına kadar basınç uygulanır. Bu şekilde tank gerekli bir süre bekletilir. Bu süre içinde hava tankının basıncında bir düşme görülmemelidir. Tankta herhangi bir sızıntı, kaçırma, deformasyon ve emniyet ventilinde bir sıkıntı gözlenmemelidir.
Hava tanklarının periyodik kontrolü mutlaka makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılmak zorundadır. Bu kişilerin bilgileri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na elektronik ortamda kayıt edilmiş olmalıdır.
Basınçlı Kapların test ve kontrolleri; imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve her halde periyodik olarak YILDA BİR yapılmalıdır.
